Στους πρόποδες του Ορους Χολομώντα, 11 χιλιόμετρα από τον Πολύγυρο και 77 από τη Θεσσαλονίκη, βρίσκεται ένας από τους ιστορικότερους οικισμούς της Χαλκιδικής, τα Βράσταμα ή Βραστά.
Εκεί, σε μία πανέμορφη τοποθεσία, με καταπράσινο περιβάλλοντα χώρο, θα συναντήσετε την εκκλησία του Ευαγγελισμού, ένα από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα, όχι μόνο στα Βράσταμα αλλά και σε ολόκληρη την περιοχή.
Ο Ιερός Ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου χτίσθηκε το Μάιο του 1814, ωστόσο κάηκε από τους Τούρκους κατά την Επανάσταση της Χαλκιδικής το 1821. Την ίδια χρονιά ξαναχτίστηκε από τα απομεινάρια του ενώ από τον αρχικό ναό σωζόταν μόνον οι τοιχοποιίες.
Βρίσκεται στην κορυφή χαμηλού και απομονωμένου λόφου, όπου διακρίνονται τα ίχνη αξιόλογης προϊστορικής εγκαταστάσεως ενώ ξεχωρίζει για το υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπο του, με τις μοναδικές εικόνες και παραστάσεις που δημιουργήθηκαν από τα χέρια των φημισμένων Γαλατσάνων καλλιτεχνών.
Ο πατήρ Παντελεήμων, ιερέας του Ναού, μίλησε στην κάμερα του Thes.gr για την ιστορία του.
Τόνισε πως τόσο η εκκλησία όσο και η τέχνη της αγιογράφησης είναι μεταβυζαντινή, από τη Σχολή των Γαλατσάνων, οι οποίοι κατάγονταν από το χωριό Γαλάτιστα της Χαλκιδικής και ήταν καλόγεροι στο Αγιον Ορος. Χαρακτήρισε το Ναό του Ευαγγελισμού Μουσείο και Κειμήλιο εν λειτουργία, τον οποίο αξίζει σίγουρα να επισκεφθείτε τόσο για το θρησκευτικό όσο και το ιστορικό του ενδιαφέρον.
- Τα Βράσταμα του Δήμου Πολυγύρου, ανήμερα της 25ης Μαρτίου γιορτάζουν τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Αν σκέφτεστε να κάνετε μία όμορφη εκδρομή μέσα στη φύση στην ορεινή Χαλκιδική, σας το συστήνουμε ανεπιφύλακτα.
Η ιστορία της εκκλησίας του Ευαγγελισμού στα Βράσταμα
Ο Ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στα Βράσταμα αποτελεί ένα καλά διατηρημένο θρησκευτικό καλλιτεχνικό σύνολο, το οποίο είναι αντιπροσωπευτικό και καλό παράδειγμα της αισθητικής των κατοίκων της Χαλκιδικής κατά τον 19ον αιώνα.
Οπως προαναφέραμε, κτίσθηκε το 1814, σε μία όμορφη τοποθεσία και θεωρείται βέβαιο πως από τον αρχικό ναό σώζονται μόνον οι τοιχοποιίες, όπως και στους άλλους προεπαναστατικούς ναούς της Χαλκιδικής, διότι όλοι πυρπολήθηκαν κατά την καταστολή της Επαναστάσεως του 1821.
Οι βασικές ξυλοκατασκευές του ναού πιθανότατα ανήκουν στις αρχές της δεκαετίας του 1830, εποχή κατά την οποία φαίνεται ότι επισκευάσθηκαν οι πυρπολημένοι ναοί της Χαλκιδικής. Σ’ αυτό συνηγορεί και το γεγονός ότι οι βασικές δεσποτικές εικόνες του τέμπλου είναι έργα του1834 (Παντοκράτωρ, Οδηγήτρια, Ευαγγελισμός, Αγιος Γεώργιος, Αγιος Αθανάσιος).
Οσον αφορά την οικοδόμηση του ναού σχετίζονται κάποιοι Ιωάννης και Αγγελος (μπορεί και Ιωάννης του Αγγέλου) για τους οποίους όμως δεν γνωρίζουμε αν ήταν δωρητές ή μάστοροι.
Δείτε επίσης: Ο Ναός στην Αρναία με το γυάλινο δάπεδο που “αναγεννήθηκε” από την τέφρα του (ΒΙΝΤΕΟ & ΦΩΤΟ)
Τα ενδιαφέροντα στοιχεία του Ναού
Ο Ναός του Ευαγγελισμού είναι τρισυπόστατος… Το μεσαίο κλίτος τιμάται στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και στον Αγιο Γεώργιο. Στο βόρειο κλίτος βρίσκεται το παρεκκλήσι του Αγίου Μοδέστου και στο νότιο του Αγίου Χαραλάμπους.
Το ξύλινο τέμπλο (προφανώς έργο της δεκαετίας του 1880) προσαρμόσθηκε στην τριμερή διάταξη του ναού, ακολουθώντας την αντίστοιχη διάταξη του προγενέστερου, από το οποίο όμως δεν σώζεται τίποτα εκτός από τις εικόνες.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο νάρθηκας με το επιμελημένο αρμολόγημα και τα τοξωτά ανοίγματα (σήμερα τοιχισμένα) καθώς και τα όμορφα λαϊκότροπα λιθανάγλυφα που κοσμούν τις κορυφές των παραθύρων και κάποιους γωνιόλιθους. Η οροφή του ναού είναι διακοσμημένη με περίτεχνη διάταξη των σανιδιών των αρμοκαλυπτρών και με όμορφα ξυλόγλυπτα ομφάλια.
Ενδιαφέροντα ξυλόγλυπτο διάκοσμο έχουν επίσης ο δεσποτικός θρόνος, τα παλαιά αναλόγια και προσκυνητάρια και τα βημόθυρα. Ολα αυτά φαίνεται να είναι καλλιτεχνήματα της ομάδας που κατασκεύασε το τέμπλο, το οποίο όμως ήταν σκαλισμένο και με πολύ χαρακτηριστικό λαϊκότροπο διάκοσμο.
Τα 16 γυάλινα κανδήλια και οι εικόνες
Από τον κινητό διάκοσμο του ναού αξιομνημόνευτα είναι και τα δεκαέξι γυάλινα κανδήλια που είναι κρεμασμένα από τις οροφές των τριών κλιτών. Πρόκειται για έργα ευρωπαϊκών εργαστηρίων του 19ου αιώνα και αποτελούν μοναδική συλλογή του είδους στην Χαλκιδική.
Οι εικόνες του ναού, στην συντριπτική του πλειοψηφία είναι έργα του 19ου αιώνα και προέρχονται από ζωγραφικά εργαστήρια της Χαλκιδικής (Γαλάτσια, Βάβδος, Πολύγυρος, Αρναία) και του Αγίου Όρους(Ιωάσαφ, Αγάπιος, Μακάριος Γαλατσιανός).
Πηγή ιστορικών στοιχείων: imkassandreias.gr
