Περπατώντας στην οδό Ολυμπιάδος, στο κέντρο ουσιαστικά της Θεσσαλονίκης και αφού αρχίζετε να ανηφορίζετε προς την Ανω Πόλη, αν δεν χαθείτε στα όμορφα στενάκια της και έχετε τα… μάτια σας δεκατέσσερα, στην περιοχή Τσινάρι θα «ανακαλύψετε» ακόμη έναν βυζαντινό θησαυρό αυτής της πόλης.
Πρόκειται για το ναό της Αγίας Αικατερίνης (βρίσκεται στην ομώνυμη οδό), που αποτελεί αναμφισβήτητα αρχιτεκτονική κληρονομιά για την πόλη και αξίζει να τον επισκεφθείτε. Το κτίσμα, το οποίο χρονολογείται από τους ερευνητές στα τέλη του 13ου και αρχές 14ου αιώνα, είναι σχετικά μικρό σε μέγεθος και σε συνδυασμό με την ήσυχη ατμόσφαιρα, σε σχέση με άλλους ναούς της πόλης, προσφέρει στον επισκέπτη μία πιο προσωπική και εσωτερική εμπειρία.
Η εκκλησία χρονολογείται από την Παλαιολόγεια περίοδο, αλλά η ακριβής χρονολογία και η αρχική αφιέρωση αγνοούνται.
Ο περικαλλής ναός της Αγίας Αικατερίνης με την αρχιτεκτονική-μορφολογική του δομή και τις σωζόμενες τοιχογραφίες του εσωτερικού του, που είχαν σοβατιστεί από τους Τούρκους όταν μετέτρεψαν το ναό σε μουσουλμανικό τέμενος (τζαμί) με το όνομα «Γιακούπ-πασά τζαμί», προκαλεί δέος και συγκίνηση.
Κύριο χαρακτηριστικό του εξωτερικά, είναι η περίτεχνη τοιχοποιία του ναού, επενδυμένη με πέτρα.
Ο ρυθμός του Παλαιολόγειου ναού της Αγίας Αικατερίνης είναι σύνθετος τετρακιόνιος σταυροειδής εγγεγραμμένος, με πέντε τρούλους και κλειστή περιμετρική στοά που καταλήγει στα ανατολικά σε πρόθεση και διακονικό (το σημερινό παρρεκλήσιο της Αγίας Ευφημίας). Στα χρόνια του Σουλτάνου Βαγιαζίτ του Β΄(1481-1512), ο ναός μετατράπηκε σε τζαμί (Yakup Pasa Camii).
Στην κόγχη του ιερού βήματος σώζονται μορφές ιεραρχών που λειτουργούν και η κοινωνία των αγίων αποστόλων. Επίσης στον τρούλο σώζονται προφήτες και άγγελοι, γύρω από τον κατεστραμμένο Παντοκράτορα. Στον βορειοδυτικό τρούλο υπάρχει ο Χριστός Εμμανουήλ.
Στον κυρίως ναό σώζονται παραστάσεις από τα θαύματα του Κυρίου (γάμος της Κανά, θεραπεία παραλύτου, ίαση του τυφλού, ίαση του λεπρού, ο Χριστός που ησυχάζει τα νερά της λίμνης και ο διάλογος του Χριστού με τη Σαμαρείτιδα. Στο δυτικό σκέλος του περιστώου σώζονται σπαραγματικές μορφές αγίων κυρίων ασκητών και στηλιτών.
Λόγω των εκτενών παραστάσεων από τη ζωή του Χριστού ο ναός ταυτίστηκε από τους μελετητές με το καθολικό της μονής Παντοδυνάμου. Η τοιχογράφηση του ναού τοποθετείται στα 1315 (αλαιολόγεια περίοδος), εποχή πλούσιας καλλιτεχνικής παραγωγής. Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912 ο ναός αφιερώθηκε στην Αγία Αικατερίνη.
Το 1988, εντάχθηκε μεταξύ των Παλαιοχριστιανικών και Βυζαντινών μνημείων της Θεσσαλονίκης στον κατάλογο της Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την UNESCO.
Με πληροφορίες από wikipedia.org
Πηγή στοιχείων ναού: imth.gr
